Okularnik

„Pamięć ludzka musi znać historię, by decydować o przyszłości.”

Kiedy Katarzyna Bonda napisała na swoim profilu na Facebook'u, że jej najnowsza książka osiągnie większe rozmiary niż poprzedniczka, to zaczęłam się zastanawiać, za sprawą czego fabuła książki może zostać tak bardzo rozwinięta, żeby nie powiedzieć rozciągnięta. Kiedy w grę wchodzą jednak własne korzenie, pochodzenie autorki, a także tragiczne, rodzinne historie odkryte na kartach dokumentów IPN, to wszystko staje się jasne. „Okularnik” jest kawałkiem naprawdę osobistej historii Katarzyny Bondy. To ona - ta historia - stała się jednym z najważniejszych filarów powieści.

„Okularnik” to powieść bardziej obyczajowo-historyczna aniżeli kryminalna. Bohaterka wykreowana w nowej serii książek Katarzyny Bondy - czyli Sasza Załuska, profilerka - postanawia przed oficjalnym rozpoczęciem pracy w policji dokończyć, rozwiązać, czy jak kto woli zamknąć sprawy z przeszłości. Wraca więc do Hajnówki i całkowicie przypadkowo staje się świadkiem tragicznych wydarzeń. To właśnie tam tajemniczo zaginęło kilka kobiet, a ostatnia z nich została uprowadzona w trakcie swojego tradycyjnego białoruskiego wesela. Ciał nie ma, a więc zbrodni też jakby nie ma. W międzyczasie na światło dzienne wychodzą morderstwa z przeszłości, a dokładniej pogrom wsi prawosławnych na terenach Podlasia z 1946 roku dokonany przez oddział Romualda Rajsa „Burego” - jednego z „żołnierzy wyklętych”. Antagonizmy polsko-białoruskie odżywają.
Może tak naprawdę nigdy nie zostały zatarte?

Sasza Załuska określana dumnie przez wszystkich bohaterką najnowszej książki Katarzyny Bondy, zeszła według mnie na dalszy plan. W „Okularniku” prześladuje ją coś w rodzaju pecha. Wszystkiego czego się dotknie, niszczy w mgnieniu oka. Powraca nawet do swoich nawyków z przeszłości i na moment zamiast oskarżać, sama staje się oskarżoną. Zamiast pożegnać się z przeszłością, jeszcze bardziej ją gmatwa.

Kto jest więc prawdziwym bohaterem „Okularnika”?

Hajnówka. Choć nigdy nie spodziewałabym się, że mała miejscowość na Podlasiu może urosnąć do rangi głównej postaci, to w tej książce właśnie tak się stało. Hajnówka czyli pozornie Harmonijna, Anonimowa, Jedyna w swoim rodzaju i Nieduża, Ówcześnie znana jako miejsce pogromu wsi prawosławnych, Wielokulturowa, Kolorowa i pełna Antagonizmów. Bohaterka jedyna w swoim rodzaju.

Katarzyna Bonda ukazała w „Okularniku” panoramę zachowań, uczuć i postaci. Pokazała, że życie to nie tylko suma oddechów od momentu urodzenia, aż do śmierci, ale fragment wijącej się niczym wąż historii. Drugi tom tetralogii to opis tego, co dzieje się teraz wraz z mnóstwem retrospekcji, bo z pokolenia na pokolenie przechodzą nie tylko geny, ale i występki, winy, a przede wszystkim grzechy. Autorka daje nam możliwość poznania przemyślanej od początku do końca historii, w której występują normalni bohaterowie, tacy jak Ty, czy ja - jedni świadomi swoich korzeni, a drudzy wręcz przeciwnie. Jednak trzeba pamiętać, że „pamięć ludzka musi znać historię, by decydować o przyszłości”.

Bardzo dziękuję autorce za to, że odważnie pokazała wydarzenia z 1946 roku z perspektywy, o której mówi się rzadko albo wcale. Pogrom wsi prawosławnych to historia tragiczna, która pochłonęła mnie od początku do końca. Doceniam przygotowanie merytoryczne niezbędne do stworzenia tej książki i zdaję sobie sprawę, że to powieść fabularna, a nie pozycja będąca dokumentem. Jednak nie ukrywajmy, w „Okularniku” poruszony został temat drażliwy, szczególnie jeśli mowa o małej miejscowości, takiej jak Hajnówka.

Mieszkając w małej podkarpackiej wsi, jestem w stanie sobie to doskonale wyobrazić.

Tytułowy Okularnik to Mercedes klasy E, model W210 o numerze rejestracyjnym BHA 3456, ale i sześćdziesięcioletni Don Juan. Zarówno jeden jak i drugi przewijają się we wszystkich zbrodniach. Jaki mogą mieć z nimi związek?

„Okularnik” to opowieść dla długodystansowców. Uparcie chciałam dostać zwięzłą historię, a gdy książka Katarzyny Bondy okazała się tomiszczem „nie do pożarcia” w jeden, czy dwa wieczory, zaczęłam się buntować. Teraz wiem, że jednym z największych sukcesów autora, jest zainteresowanie albo co więcej rozkochanie czytelnika w swoich powieściach. Pani Kasi się to udało, a ja jestem jednym z wielu przykładów potwierdzających regułę.

Pamiętajcie, że za stworzeniem tej historii stoi naprawdę bardzo fajny człowiek :), którego można spotkać w wielu miejscach. I który nosi ze sobą zielony długopis i jeszcze lepszą pieczątkę.

www.NiebieskaObwoluta.blogspot.com